Nguyễn Du - Nguyễn Thế Quang

 

Tác phẩm là tiểu thuyết lịch sử viết về Nguyễn Du thông qua góc nhìn của Nguyễn Du bộc tả hình ảnh các nhân vật lịch sử trong giai đoạn đầu triều Nguyễn Gia Miêu như vua Gia Long, vua Minh Mạng, Nguyễn Văn Thành, Lê Văn Duyệt, Đặng Trần Thường, Ngô Nhân Tĩnh, Vũ Trinh, Lê Quang Định, Trịnh Hoài Đức và đặc biệt là Nguyễn Du. Thông qua Nguyễn Du, người đọc còn cảm nhận được sự thối nát, mục ruỗng của quan lại triều đình với việc mua quan bán chức, tham nhũng lan tràn, công thần hãm hại lẫn nhau, nhân dân đói khổ và lầm than. Và cũng từ trong những khổ đau của nhân dân, Nguyễn Du đã viết nên kiệt tác Đoạn trường tân thanh. Lấy chuyện nước người để nói chuyện nước mình, để bày tỏ thái độ của người trí thức trước cường quyền phong kiến.

Truyện gồm 5 phân đoạn: phần 1 và 2 kể về những thăng trầm , sóng gió, tư tưởng, suy ngẫm và hành động của Nguyễn khi bị buộc làm quan trong 10 năm đầu của triều Nguyễn. Bị buộc phải ra làm quan nhưng trong thâm tâm ông không hề muốn nên Nguyễn lựa chọn cách sống và làm tròn nhiệm vụ được giao, không giao lưu, không bày tỏ tâm tư tình cảm của mình với quá nhiều người, họa chăng đó là những người bạn tâm giao. Đối với ông , ra làm quan là mắc bệnh, cái bệnh làm cho người còn trẻ phải bị còng lưng, đó mới nhục làm sao. Cái nhục mà ông cảm là cái nhục của kẻ sĩ Thăng Long trong thời đầu triều Nguyễn. Phần 3 là bối cảnh được vẽ nên để làm người đọc hình dung ra hoàn cảnh ra đời của Đoạn trường tân thanh và phần này của truyện cũng như bài phân tích cái hay, dở của Đoạn trường tân thanh và lý do vì sao bản dịch lục bát của Kim Vân Kiều truyện lại trở thành tác phẩm lưu danh muôn đời đến mức như vậy. Đúng như câu Gia Long trao đổi với Nguyễn: "Nguyễn Du. Khanh sẽ bất tử. Con người còn bị trói buộc, bị đày đọa thì họ còn nhắc đến khánh. Còn ta, thiên hạ sẽ chóng quên ta, thậm chí nhiều người còn nguyền rủa ta. Nhưng dù sao chúng ta cũng vẫn phải tồn tại. Không có hoàng đế, con người sẽ mất phương hướng, cái ác sẽ ngự trị; không có thi nhân, con người sẽ chỉ biết sống vị kỷ, kém yêu thương và cái Đẹp không còn!". Phần 4 là những sóng gió của tác phẩm cũng như giai đoạn triều Nguyễn khi các thủ đoạn loại trừ lẫn nhau trong triều đình xuất hiện. Và cuối cùng, đoạn kết là dấu chấm hết của các nhân vật được miêu tả đầu truyện như Gia Long, Nguyễn Văn Thành, Vũ Trinh và Nguyễn Du. Bên cạnh đó, tác giả miêu tả Nguyễn Du để lại 6 chữ nhằm nói lên ước vọng được một lần đi sứ trời Tây để thể hiện cái nhìn của một người tri thức trước thời cuộc "Tự do , Bình đẳng, Bác ái", dù cho không biết có thật không nhưng nếu là hư cấu thì đó cũng là kết thúc đẹp.

Lồng vào tác phẩm là những đắn đo của Nguyễn khi Lê triều đổ, Nguyễn triều Quang Trung tan, Nguyễn Gia Long lên mà một số thứ khác vẫn không đổi như cảnh dân đen đói nghèo, quan lại tham nhũng và tiếng đàn của người cung nữ xưa cũng ai oán như vậy.

Bên cạnh đó, qua những sự kiện câu chuyện, tác giả Nguyễn Thế Quang như muốn miêu tả kỹ hơn nhân vật thứ 2 sau Nguyễn Du là Gia Long, để thanh minh cho những hành động của ông trong cách trị nước, cách giành lại giang sơn, thả cho những dòng tâm trạng của Gia Long được thể hiện để người đọc có thêm góc nhìn về vị vua này khác với những gì Sử trường lớp giảng dạy. Đó cũng là điều thú vị của tác phẩm.

Thêm vào đó, những tranh giành quyền lực, hãm hại nhau, vây cánh của cung đình làm cho người đọc liên tưởng đến các trò chơi chính trị trong công ty thời nay. Hóa ra, xưa hay nay đều vậy, không khác gì. Trước mặt vua/CEO thì đều lựa lời nói vì quyền lực tập trung nên người đó vượt lên trên tất cả luật pháp/quy định , tất cả mọi thứ chẳng là cái gì trước quyết định của một vị chủ soái.

Và điều thú vị cuối cùng, tác phẩm hay như vậy mà bị chào bán rẻ mạt trên các kệ sách với mức giảm giá 50%. Thật đau buồn cho cuốn sách cũng như thân phận nhân vật chính trong sách.